Groningen krijgt mogelijk een toonaangevende rol in de toekomst van kunstmatige intelligentie (AI) binnen Europa. Een breed consortium van publieke en private partijen heeft op 27 juni 2025 een voorstel ingediend bij EuroHPC voor Europese cofinanciering van een zogeheten AI-fabriek in de noordelijke provinciehoofdstad. Deze nieuwe faciliteit moet Nederland een strategische voorsprong geven in het snel ontwikkelende AI-landschap.
Wat is een AI-fabriek?
De AI-fabriek behelst meer dan alleen krachtige computers. Het gaat om een AI-geoptimaliseerde supercomputer en een kenniscentrum gericht op het ontwikkelen van geavanceerde AI-modellen en toepassingen. De fabriek wordt gepositioneerd als onderdeel van een Europees netwerk van AI-faciliteiten onder de vlag van de EuroHPC Joint Undertaking.
Het doel is om zowel onderzoek als praktische toepassingen te stimuleren, met nadruk op belangrijke sectoren zoals defensie en veiligheid, gezondheidszorg, energie, landbouw en maakindustrie. Met deze fabriek wil men niet alleen technologische voorsprong boeken, maar ook maatschappelijke opgaven beter aanpakken.
Strategische locatie en regionale ontwikkeling
De keuze voor Groningen is geen toeval. De regio wordt steeds vaker gezien als broedplaats voor digitale innovatie, mede dankzij de aanwezigheid van ruimte, groene energie en bestaande kennisinfrastructuren. De AI-fabriek sluit aan bij de Economische Agenda van Groningen en Noord-Drenthe (Nij Begun), waarin duurzame economische groei en werkgelegenheid centraal staan.
De regio zelf heeft toegezegd om tot 60 miljoen euro te investeren in de AI-fabriek. Hiermee wil men Groningen en Noord-Drenthe profileren als hét Europese centrum voor AI-innovatie.
Nationale en Europese investeringen
Het Rijk is voornemens om bijna 70 miljoen euro te reserveren voor het project, afkomstig uit diverse ministeriële begrotingen (waaronder Economische Zaken, Defensie, OCW, BZK, VWS en LNV). Hiermee komt de nationale bijdrage op ongeveer 130 miljoen euro.
Indien de aanvraag bij EuroHPC wordt goedgekeurd, komt daar mogelijk nog eens 70 miljoen euro aan Europese middelen bij, wat de totale investering op zo’n 200 miljoen euro zou brengen. Deze middelen worden uitsluitend vrijgemaakt na goedkeuring door het parlement en toekenning door EuroHPC.
Meer dan een datacentrum
Volgens het voorstel moet de AI-fabriek niet alleen rekencapaciteit leveren, maar ook als vliegwiel dienen voor talentontwikkeling, kennisdeling en samenwerking met het mkb. Het initiatief bouwt voort op bestaande AI-investeringen, zoals AiNed, ROBUST en het Nationaal Onderwijslab AI (NOLAI), en brengt de totale nationale inzet op AI naar meer dan een half miljard euro.
Vooruitblik
Het demissionaire kabinet verwacht in het najaar van 2025 uitsluitsel te krijgen over de Europese cofinanciering. Tegelijkertijd werkt men achter de schermen aan de voorbereidingen voor realisatie van de fabriek, zodat Nederland klaar is om een leidende rol te spelen in het Europese AI-ecosysteem.
Met deze stap wordt Groningen mogelijk het kloppende hart van de Nederlandse AI-toekomst.
