Overheid actualiseert richtlijnen voor verantwoord gebruik van generatieve AI
Den Haag, april 2025 – De Nederlandse overheid heeft haar standpunt en richtlijnen voor de inzet van generatieve AI vernieuwd. Met de publicatie van de Overheidsbrede Handreiking voor de Verantwoorde Inzet van Generatieve AI en een geactualiseerd overheidsstandpunt, geeft zij overheidsorganisaties duidelijke handvatten om deze krachtige technologie verantwoord toe te passen.
De nieuwe handreiking komt op een moment dat het gebruik van generatieve AI, zoals chatbots, tekst- en afbeelding generatoren, snel toeneemt binnen de publieke sector. In het document wordt benadrukt dat de overheid een voorbeeldrol heeft als het gaat om veilige, rechtmatige en ethische inzet van nieuwe technologieën.
Verantwoord gebruik centraal
De handreiking biedt een praktische leidraad voor overheidsorganisaties, van experiment tot structurele toepassing. Centraal staat het verantwoord inzetten van generatieve AI, met nadruk op juridische, ethische en veiligheidsaspecten. Daarbij is er aandacht voor onder meer:
- Het waarborgen van privacy en dataveiligheid,
- Het voorkomen van bias en discriminatie in AI-modellen,
- Transparantie over de inzet en het functioneren van AI-toepassingen,
- Een duidelijke governance-structuur met toewijzing van rollen en verantwoordelijkheden.
Overheidsorganisaties worden aangespoord om hun eigen versies van de handreiking op te stellen, aangepast aan hun specifieke context, risico’s en informatiegevoeligheid.
Meer ruimte voor experimenten
Tegelijkertijd maakt het nieuwe overheidsstandpunt ruimte voor meer experimenteerruimte met generatieve AI, mits binnen duidelijke kaders. Volgens DigitaleOverheid.nl is het uitgangspunt nu dat experimenteren mag, zolang het verantwoord gebeurt: “De nadruk ligt niet langer op wat niet mag, maar op hoe het wél kan.”
Overheden mogen generatieve AI inzetten voor toepassingen zoals documentanalyse, tekstgeneratie, ondersteuning van besluitvorming of communicatie met burgers, zolang er sprake is van menselijke tussenkomst, transparantie, en naleving van de AVG en andere regelgeving. Consumententools mogen in testomgevingen worden gebruikt, mits geen gevoelige gegevens worden verwerkt.
Europese en maatschappelijke context
De handreiking sluit aan bij de Europese AI-verordening, die vanaf dit jaar gefaseerd in werking treedt. Hierin worden strikte eisen gesteld aan onder meer transparantie, risicobeoordeling en documentatie voor AI-systemen. Ook zijn er eisen voor aanbieders van zogenoemde General Purpose AI, waar veel generatieve AI-modellen onder vallen.
Daarnaast onderstreept de handreiking het belang van maatschappelijke waarden zoals autonomie, rechtvaardigheid en duurzaamheid. Overheidsorganisaties moeten deze waarden meewegen in hun AI-beleid en uitvoering.
Op weg naar verantwoorde digitalisering
Met deze stap onderstreept de overheid haar ambitie om voorop te lopen in verantwoorde digitalisering. Door proactief kaders te bieden voor de inzet van AI-technologie, wil zij de publieke waarde en het vertrouwen van burgers behouden in een steeds digitaler wordende samenleving.
Bronnen:
- DigitaleOverheid.nl – Overheid verruimt standpunt inzet generatieve AI
- Overheidsbrede Handreiking voor de Verantwoorde Inzet van Generatieve AI (april 2025)
