Op 8 oktober 2025 heeft de Europese Commissie haar Apply AI Strategie aangekondigd. Dit betekent een verandering naar een ‘AI first’-aanpak voor Europese bedrijven en overheidsdiensten. De EU mobiliseert ongeveer €1 miljard uit bestaande programma’s om dit te realiseren. Deze strategie pakt een urgent probleem aan: Momenteel gebruikt slechts 13,5% van de Europese bedrijven AI-technologieën. Bij kleine en middelgrote ondernemingen ligt dit percentage nog lager, op 12,6%.
Waarom Europa’s AI-strategie urgent is
Europa dreigt achter te blijven in de wereldwijde AI-race. Europese bedrijven hebben een sterke industriële basis en een bruisend startup-ecosysteem, maar lopen achter op concurrenten uit de VS en China bij het toepassen van AI. De nieuwe strategie van de Europese Commissie maakt AI toegankelijker en praktischer, in lijn met Europese waarden.
AI wordt net zo essentieel als elektriciteit of internet. Het verandert alles: van medische diagnostiek tot productieprocessen. “Vanaf nu is het AI first”, aldus Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie.
AI-implementatie in 11 sleutelindustrieën
De strategie richt zich op sectoren waar AI directe voordelen oplevert.
Gezondheidszorg
Nieuwe AI-screeningscentra verbeteren de vroege opsporing van hart- en vaatziekten en kanker, vooral in gebieden met een tekort aan specialisten. De Commissie lanceert ook uitdagingen voor medicijnontwikkeling gericht op moeilijk behandelbare ziekten zoals Alzheimer. Winnaars krijgen speciale toegang tot supercomputers.
Productie
De productiesector biedt werk aan 30 miljoen Europeanen en genereert 14% van het Europese BBP. De strategie ondersteunt geavanceerde AI-modellen en digitale tweelingen. Hiermee simuleren en optimaliseren bedrijven hun productie voordat ze veranderingen doorvoeren.
Mobiliteit en transport
Het Autonomous Drive Ambition Cities-initiatief versnelt de uitrol van zelfrijdende voertuigen in Europese steden, met Europese aanbieders.
Andere prioritaire sectoren
- Robotica
- Defensie en ruimtevaart
- Telecommunicatie
- Energie en klimaat
- Agro-food
- Culturele en creatieve industrieën
- Publieke sector
Elke sector krijgt oplossingen op maat die specifieke adoptiebelemmeringen wegnemen.
Ondersteuning voor het MKB
Meer dan 250 Europese Digital Innovation Hubs worden omgevormd tot AI-ervaringscentra. Deze bestrijken meer dan 85% van alle EU-regio’s en bieden kleine en middelgrote bedrijven onafhankelijk advies over geschikte AI-oplossingen.
Veel kleine bedrijven vinden AI te complex of te duur. Marktproducten richten zich vaak op grotere ondernemingen. De nieuwe centra pakken dit aan door:
- Een Europese AI Stack te promoten op basis van open source-technologieën
- Toegang tot infrastructuur te faciliteren
- Datamanagement te ondersteunen
- Op maat gemaakte trainingsprogramma’s aan te bieden
De Commissie nodigt Europese bedrijven uit om hun AI-modellen en systemen te delen met deze hubs voor grootschalige inzet.
Coördinatie en monitoring
De bestaande AI-alliantie wordt getransformeerd tot een coördinatie forum. Hier werken bedrijven, onderzoekers en beleidsmakers samen zonder nieuwe bureaucratie. Een AI-Observatorium volgt de impact van AI in verschillende sectoren, monitort arbeidsmarktveranderingen en doet voorstellen voor publieke en private investeringsdoelen.
Wat betekent de EU AI-strategie voor bedrijven?
Kansen van de EU AI strategie
Europese MKB’s kunnen aanzienlijk profiteren van prioritaire toegang tot AI-bronnen via het netwerk van hubs. De nadruk van de strategie op Europese oplossingen betekent dat bedrijven die AI-technologieën ontwikkelen nieuwe marktmogelijkheden kunnen vinden, vooral omdat de publieke sector een “koop Europees”-benadering volgt.
Sector-specifieke voordelen zijn groot. Zorgbedrijven krijgen toegang tot hoogwaardige datasets via de Europese Gezondheidsdataruimte. Fabrieken kunnen profiteren van geavanceerde AI-modellen die specifiek op hun behoeften zijn afgestemd. Energiesectoren ontvangen AI-hulpmiddelen voor beter netbeheer en het integreren van hernieuwbare energie.
Het Frontier AI-initiatief verenigt Europa’s toonaangevende industriële en academische partners en biedt hen gratis toegang tot de EuroHPC-supercomputers. Samen ontwikkelen zij open AI-modellen van de nieuwste generatie, die beschikbaar worden gesteld aan overheidsinstellingen en bedrijven. Zo wordt het speelveld gelijker gemaakt en krijgen Europese ondernemingen toegang tot geavanceerde AI-mogelijkheden.
Ontwikkeling van vaardigheden krijgt veel aandacht: de AI Skills Academy biedt sectorspecifieke opleidingsprogramma’s. Uit recente gegevens blijkt dat 67% van de Europese werknemers aangeeft dat AI hen helpt taken sneller uit te voeren, wat wijst op productiviteitswinst voor bedrijven die investeren in gerichte training.
Uitdagingen van de EU AI strategie
De regelgeving blijft een punt van zorg. Bedrijven moeten zowel aan de eisen van de AI-wetgeving voldoen als nieuwe strategische initiatieven uitvoeren. De Commissie erkent dat onduidelijkheid en een gebrek aan richtlijnen de grootste obstakels vormen bij de implementatie van de AI-wetgeving, wat de adoptie van AI kan vertragen.
Het tekort aan vaardigheden vormt een andere uitdaging. Hoewel er trainingsprogramma’s worden beloofd, kost het tijd om AI-kennis op te bouwen, van het basisonderwijs tot bijscholing op de werkvloer. Veel mkb-bedrijven missen de interne expertise om geschikte AI-oplossingen te identificeren of deze effectief te integreren in bestaande werkprocessen.
Financiële drempels blijven bestaan, ondanks de beschikbare subsidies. De €1 miljard aan steun is afkomstig uit bestaande programma’s zoals Horizon Europe, Digital Europe Programme, EU4Health en Creative Europe, in plaats van uit nieuwe budgetten. Voor individuele mkb’s kan het verkrijgen van deze financiering lastig zijn door de complexe aanvraagprocedures.
De implementatieplanning is ook nog onzeker. De Commissie geeft aan dat veel lidstaten nog geen nationale autoriteiten hebben aangewezen die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de AI-wetgeving. Dit kan de voortgang van de strategie vertragen. Bovendien dreigt markt versnippering door verschillende nationale benaderingen de ontwikkeling van een echt geïntegreerd Europees AI-ecosysteem te belemmeren.
Wereldwijde context en economische belangen
De strategie komt op een moment dat Europa wordt geconfronteerd met toenemende wereldwijde concurrentie op het gebied van AI. De Commissie benadrukt in haar document dat “externe afhankelijkheden binnen de AI-stack kunnen worden ingezet als wapen door statelijke en niet-statelijke actoren”, wat het belang van Europese AI-soevereiniteit onderstreept.
Recente ontwikkelingen, zoals de AI-doorbraken in China en omvangrijke investeringsplannen in de VS, zetten Europese beleidsmakers onder druk. Volgens Reuters is deze strategie een poging van de EU om “gelijke tred te houden met de VS en China” in de versnelling van AI-capaciteiten.
Het economische potentieel is aanzienlijk. Het aantal AI-patenten in de zorgsector binnen EU-lidstaten is tussen 2016 en 2024 twintigvoudig gestegen. Start-ups die zich richten op klimaat en milieu trokken sinds 2019 ongeveer €700 miljoen aan durfkapitaal aan. Marktanalyses voorspellen dat AI tegen 2030 naar schatting 20 biljoen dollar aan waarde zal toevoegen aan de wereldeconomie, waarbij Europa mikt op een aanzienlijk aandeel.
De Commissie ziet de strategie als het begin van een transformatietraject dat via bestuursmechanismen voortdurend zal worden bijgewerkt en mogelijk zal worden uitgebreid naar extra sectoren zoals financiën, toerisme en e-commerce. Het succes zal uiteindelijk afhangen van een doeltreffende uitvoering, nauwe samenwerking tussen belanghebbenden en het vermogen om competitief te blijven, terwijl Europa vasthoudt aan de ethische waarden en regelgevende standaarden die zijn unieke benadering van kunstmatige intelligentie kenmerken.
